Over gluten
Per ongeluk gluten gegeten, wat nu?
Het gebeurt wel eens, dat je per ongeluk gluten hebt gegeten. We bekeken de literatuur en vroegen aan hoogleraar emeritus immunologie Frits Koning of je daar iets aan kan doen.
Wat gebeurt er als je per ongeluk gluten eet?
Coeliakiepatiënten op een strikt glutenvrij dieet krijgen na het eten van gluten vaak na 1 tot 2 uur maag- en/of darmklachten. Andere symptomen kunnen vermoeidheid, hoofdpijn en brain fog (hersenmist) zijn. Dit alles wordt veroorzaakt door de afweerreactie in de darm op het gluten in het eten.
Signaalstoffen
Verschillende onderzoeken laten zien dat na het eten van gluten de cytokinespiegels in het bloed snel stijgen. Cytokinen zijn de boodschappers van je afweersysteem. Het zijn signaalstoffen die gemaakt worden door cellen van je immuunsysteem om met elkaar en met andere cellen in je lichaam te ‘communiceren’. Zij zijn mede verantwoordelijk voor het activeren van het afweersysteem en dat veroorzaakt de symptomen. Dit gaat heel snel, het blijkt dat cytokinen binnen 2 uur na het eten van glutenbevattend voedsel in de circulatie aanwezig zijn.
Cellen
Naast cytokinen en andere stofjes zijn er ook veel verschillende cellen betrokken bij de afweerreactie op gluten. Kort gezegd zijn er twee soort immuuncellen het belangrijkst. Dit zijn geheugen T-cellen en Tc-cellen.
De Tc-cellen zijn de cellen die je darmen aanvallen wanneer je gluten hebt gegeten. Zij maken cellen in je darmen kapot en veroorzaken zo darmschade. De geheugen T-cellen doen eigenlijk wat de naam zegt: wanneer je gevaarlijke virussen of bacteriën in je lijf hebt gehad, onthouden en herkennen ze die ziektekiemen om de reactie van het immuunsysteem efficiënter te maken.
Geheugen T-cellen roepen en activeren de Tc-cellen die de besmette cellen doden en daarmee de ziektekiemen het lichaam uit helpen. In het geval van coeliakie herkennen en onthouden de T-geheugencellen de gluten in je darmen. De Tc-cellen die daardoor geactiveerd worden, maken cellen in je darmen kapot en veroorzaken zo darmschade.
Hoeveel gluten je kan verdragen voordat je ziek wordt ligt mogelijk aan het aantal T-geheugencellen dat je hebt. Het aantal T-geheugencellen verschilt per persoon, maar wordt ook verhoogd door blootstelling aan gluten. Daarom is het belangrijk om niet te stapelen.
De één heeft meer T-geheugencellen dan de ander. Hoe vaak je kleine beetjes gluten kan eten, en hoeveel gluten zo’n klein beetje per keer mag zijn, voordat je klachten krijgt, verschilt daarom per persoon.
Wat moet je doen als je per ongeluk gluten hebt gegeten?
Het simpele antwoord is: je kunt eigenlijk helemaal niks doen. De gluten zijn immers al in het lichaam aanwezig en de reactie hierop is in gang gezet. Omdat de lichamelijke reactie zo snel plaatsvindt kun je hier niks meer tegen doen.
Hoewel het per ongeluk eten van gluten natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen moet worden, is een enkele keer een foutje maken niet heel erg. Zodra de gluten verdwenen is uit het lichaam stopt de afweerreactie. Als er al schade aan de darmvlokken is, dan zal deze beperkt zijn en zichzelf weer herstellen.
