Een klein aantal mensen vindt het echt heel moeilijk om een prik te krijgen en vermijdt elke situatie waarin dat kan gebeuren. Ongeveer 1 op de 1000 mensen heeft deze ernstige vorm van prikangst.
Prikangst kan ontstaan als iemand een nare ervaring heeft gehad, bijvoorbeeld als ze als kind gedwongen werden om een prik te krijgen. Op dat moment heeft iemand geen controle meer en kunnen er verschillende reacties optreden, zoals sneller ademen, een versnelde hartslag, bibberen, zweten, een droge mond, prikkelingen, bleekheid, duizeligheid of misselijkheid. Sommige mensen vallen zelfs flauw.
Voor iemand met prikangst is een prik niet zomaar iets kleins. Elk beeld of verhaal over een naald kan nare gevoelens oproepen en dan neemt de paniek het over.
Is het bloedprikken achter de rug? Beloon jezelf dan met iets dat je blij maakt. Geef jezelf ook een schouderklopje. Het is gelukt! Je prikangst neemt af als je vaker een prik krijgt, elke keer gaat het steeds een beetje makkelijker.
Op YouTube is een filmpje te bekijken over prikangst bij volwassenen: https://www.youtube.com/watch?v=_PPALxE45d8
Als bovenstaande tips niet helpen kun je ook verdere hulp zoeken voor je prikangst. Bespreek dit met je huisarts, zodat je huisarts je kan verwijzen naar professionele hulpverlening.
Niet alle kinderen hebben last van prikangst. Veel kinderen vinden het niet fijn, maar kunnen de pijn en eventuele angst wel hanteren. Maar bij sommige kinderen is de angst zo groot dat het prikken te belastend is. Dit kan worden veroorzaakt door een nare prikervaring. Soms stapelen deze ervaringen zich op, en ontstaat er angst. Ieder kind uit deze angst op een andere manier. Sommige kinderen keren in zichzelf, anderen willen prikken vermijden en/of verzetten zich hevig.
Angst kan ook ontstaan omdat kinderen van tevoren niet weten dat er bloed wordt afgenomen, of hoe dat gebeurt. Kinderen hebben behoefte aan controle en voorspelbaarheid. Het is dan ook voor veel kinderen van belang om hen voor te bereiden. Hoe deze voorbereiding er uitziet en hoever van tevoren, verschilt per kind.
Door samen de bloedafname voor te bereiden en een plan van aanpak te maken geef je je kind weer controlegevoel wat kan helpen op het moment dat de bloedafname plaatsvindt.
Vertel je kind dat hij of zij een prik gaat krijgen. Wacht hiermee niet tot het laatste moment, vertel het bijvoorbeeld een dag van tevoren. Bij oudere kinderen is enkele dagen van tevoren beter. Vertel over waar je naar toe gaat, wie de prik geeft en waarom. Vertel dat de bloedafname nodig is om onderzoek te doen. Wanneer je aangeeft dat een arts kan helpen zodat je je hopelijk snel weer fijn voelt en je weer lekker kunt spelen en eten dan is je kind te motiveren om mee te werken.
Kijk samen een filmpje op internet over angst bij bloedafname:
Zeg dat je bij je kind blijft en gaat helpen. Maar maak het niet groter dan het is. Vraag aan je kind wat hij of zij prettig zou vinden: op schoot of niet? Hand vasthouden of niet? Zo geef je je kind een gevoel van controle. Een favoriete knuffel meenemen kan ook helpen.
Blijf kalm. Je aanwezigheid is belangrijk voor je kind. Straal rust en vertrouwen uit.
Zeg niet dat het spannend of pijnlijk kan zijn. Zeg wel: ‘vertel jij mij straks maar hoe het voelde en hoe je het vond’ Of ‘ik ben er om je te helpen’.
Het is handig om te weten hoe je gebruik kunt maken van taal en je woordkeuze om pijn en angst te bestrijden. Meer informatie hierover kun je vinden op de site en in de folder ‘positief taalgebruik’.
Onze hersenen kunnen niet alles tegelijk. Je bent vaak alleen maar bewust van wat je voelt als je eraan denkt. Als je bijvoorbeeld denkt aan je voeten in je schoenen dan voel je weer dat je schoenen aan hebt. Terwijl je dat enkele zinnen hiervoor niet voelde.
Door dus de aandacht van je kind op iets anders dan de ingreep te leggen zal je kind minder angst en pijn hebben. Dat wat je spannend vindt maak je dan ‘wazig’ door je focus ergens anders op te leggen.
Leidt je kind af voor, tijdens en na de bloedafname. Je kan bijvoorbeeld samen zingen, praten over favoriete onderwerpen als vakantie, hobby, sport, game, tv programma. Of je kan voorlezen, bellenblazen, een spelletje doen, met speelgoed spelen, een filmpje kijken op tablet of telefoon. Hoe meer betrokken je kind is in de afleiding, hoe beter het werkt. Houd de aandacht van je kind dus op de afleiding.
Vraag achteraf altijd aan je kind hoe het ging. Herhaal de positieve ervaringen en eventuele tips voor de volgende keer, zodat je een positieve afsluiting hebt.
Veel ziekenhuizen hebben informatie beschikbaar over bloedafname bij kinderen. Dit kan zijn in de vorm van informatie op de website, in een folder of via filmpjes. Sommige ziekenhuizen hebben een speciale kinderwebsite om je kind voor te bereiden op allerlei onderzoeken waaronder bloedafname.
Op de plek waar de bloedafnames plaatsvinden kan een speciale kinderkamer zijn. Hier werken uitsluitend mensen die ervaren zijn in bloedafnames bij kinderen. De kamer is kindvriendelijk ingericht. Soms staat er een tv met een filmpje wat afleiding kan geven. En terwijl je afgeleid wordt kan de prikker je kind helpen en is het klaar voordat hij/zij er erg in heeft.
Er zijn ook ziekenhuizen met speciale prikpoli’s voor kinderen, waarbij de ruimte kindvriendelijk is ingericht, kinderen voorrang krijgen bij bloedprikken of een speciale verassing krijgen na afloop.
Informeer bij je eigen ziekenhuis of prikpost naar de mogelijkheden.
Wanneer je kind aangeeft bang te zijn voor pijn, dan is er een mogelijkheid om vooraf een pleister met verdovende zalf (Emla of Rapidan) te plakken zodat de huid verdoofd wordt. De kinderarts kan dit regelen voor je kind.
Wanneer je denkt dat je alles al hebt geprobeerd en het lukt niet om de bloedafname te doen, dan kan de kinderarts met jou en je kind bespreken wat er nodig is. De kinderarts kan dan geschikte hulp zoals medisch pedagogisch zorgverlener (MPZ) of psychologie inschakelen. Soms is het fijn om eerst gewoon op gesprek te komen bij de MPZ of psycholoog en samen een plannetje te maken.
Wat ook een mogelijkheid kan zijn is om een afspraak te maken op de kinderdagbehandeling om daar de bloedafname te doen. Dan komt eerst de medische pedagogisch zorgverlener (MPZ) met je kind en jou als ouder praten om te kijken wat er nodig is. Daarna voeren ze alles stap voor stap uit zodat je met een goed gevoel een geslaagde bloedafname hebt gehad. Via de dagverpleging kan er in samenspraak met de kinderarts en kind en/of ouders ook nog ondersteunende medicatie ingezet worden wanneer dit nodig zou zijn. Een van deze opties van medicatie is lachgas.
Als de huisarts adviseert om bij je kind bloedafname te laten doen en je kind is extreem angstig, dan kan de huisarts een speciale aanvraag doen voor bloedafname bij angst. Dit wordt ook vaak een bloedafname met PSA (procedurele sedatie en analgasie). PSA is een verzamelnaam, in feite betekent het dat er een bloedafname op de dagverpleging wordt gedaan en dat er meer tijd, mensen en middelen wordt vrijgemaakt om te ondersteunen.
